dr hab. Lidia Przymuszała, prof. UO

 

lidia-przymuszala

dr hab. Lidia Przymuszała, prof. UO

Pełnione funkcje

Senator UO (kadencja 2016-2020)
Członek Senackiej Komisji ds. Statutu

Członek Senackiej Komisji ds. Kadry Naukowej i Zatrudnienia

Kierownik zespołu do badań statutowych

Kierownik Studiów Doktoranckich na Wydziale Filologicznym (2021-22)

Wiceprzewodnicząca Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego odział Opole

Adres mailowy: lprzymuszala@uni.opole.pl

Numer pokoju: 315

Zainteresowania badawcze

  • leksykologia i leksykografia
  • frazeologia i frazeografia
  • frazeologia gwarowa (szczególnie śląska)
  • paremiologia
  • dialektologia
  • etnolingwistyka
  • stylistyka historyczna
  • dziedzictwo kulturowe Śląska

 

Udział w grantach i projektach badawczych

  • 2022 projekt pt. Sergei Prokofiev’s symphonic fairy tale Peter and the Wolf becomes multilingual w ramach FORTHEM (FORTHEM Multilingualism in School and Higher Education Lab).
  • 2018 grant Fundacji Górażdże “Aktywni w Regionie”.
  • 2007-2009 Słownik gwar śląskich (t. IX-XI), grant KBN (projekt badawczy nr 1 H01D 030 29).
  • 2004-2006 Słownik gwar śląskich (t. IV-VIII), grant KBN (projekt badawczy nr 2 H01D 030 22).
  • 1999-2002 Słownik gwar śląskich (t. I-III), grant KBN (projekt badawczy nr 1 H01D 006 14).

Publikacje

Monografie autorskie

Leksykon dziedzictwa kulinarnego Śląska, Opole 2021 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

Dobry żur, kiej w nim szczur. Dziedzictwo kulinarne Śląska w tekstach kultury, Opole 2018 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

Słownik frazeologizmów i typowych połączeń wyrazowych w gwarach śląskich, Opole 2013.

Struktura i pragmatyka „Postylli” Samuela Dambrowskiego, Opole 2003.

Autorstwo ponad 2 tyś. haseł w Słowniku gwar śląskich pod red. B. Wyderki, Opole 2000-2009, t. I-XI.

 

Redakcje tomów

Językoznawstwo opolskie 1950-2020. Wybór tekstów, Opole 2021.

Dziedzictwo kulinarne Śląska w nowych kontekstach interpretacyjnych, Opole 2021 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

Dziedzictwo kulturowe Śląska. Materiały, analizy, interpretacje, Opole 2019 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

Kulturowo-językowy obraz Śląska, Opole 2017 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

 

Artykuły w czasopismach i rozdziały w monografiach

 

2022

O historii nazwy zupy „warmuszka”, „Świat i Słowo” 2022, t. 2, s. 269-279.

Językowo-kulturowe znaczenie swaczyny na Śląsku, „Gwary Dziś” 2022, t. 15, s. 137-147 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

Gwarowe nazwy wyrobów ze świniobicia (na materiale śląskim), „Prace Filologiczne” 2022, t. 77, s. 363-376 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

Ścierki, buchty i gemiza – o strzeleckiej kuchni codziennej. W: Powiat strzelecki od kuchni, red. M. Górka, Strzelce Opolskie 2022, s. 11-18.

2021

„Rozkosz dla zmysłów”, czyli język kart dań, „LingVaria” 2021, nr 1 (31), s. 225-234.

Kuchnia śląska jest najlepsza…, czyli o (do)cenionym dziedzictwie kulinarnym. W: Dziedzictwo kulinarne Śląska w nowych odsłonach interpretacyjnych, red. nauk. L. Przymuszała, D. Świtała-Trybek, Opole 2021, s. 7-16. (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

„Sztuchanki, bo usztuchane”. Motywacja śląskich nazw potraw. W: Dziedzictwo kulinarne Śląska w nowych odsłonach interpretacyjnych, red. L. Przymuszała, D. Świtała-Trybek, Opole 2021, s. 221-233.

2020

  • Gwarowe frazeologizmy określające wiek człowieka (na przykładzie materiału śląskiego). W: Słowiańska frazeologia gwarowa II, pod red. M. Raka, V.M. Mokienki, Kraków 2020, s. 173-180.
  • Opis frazeologii w słowniku gwarowym Jana Karłowicza a późniejsza praktyka leksykograficzna. W: Leksykografia w różnych kontekstach, red. M. Bańko, W. Decyk-Zięba, E. Rudnicka, Warszawa 2020, t. 2, s. 215-225.
  • „Po Bożym Ciele siej tatarkę śmiele”. O znaczeniu kaszy w kulturze kulinarnej Śląska. W: „Głodnemu chleb na myśli”. O znaczeniu politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturowym zboża na ziemiach polskich ze szczególnym uwzględnieniem Dolnego Śląska, t. 2, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, R. Nowakowski, Kraków 2020, s. 317-334 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

2019

  • The concept of Lexicon Devoted to Silesian Culinary Art, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 2019, t. 19, s. 46-62 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • Stan badań nad paremiografią i paremiologią Śląska Cieszyńskiego, „Paremie narodów słowiańskich”, red. U. Kolberowa, S. Mizerova, t. IX, Ostrawa 2019, s. 31-40 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • „Klapać na pyszczysku”, czyli o śląskiej leksyce i frazeologii dotyczącej mówienia, „LingVaria” 2019, nr 1, s. 133-147.
  • O Śląsku i badaniach śląskoznawczych raz jeszcze. W: Dziedzictwo kulturowe Śląska. Materiały, analizy, interpretacje, pod red. nauk. D. Świtały-Trybek i L. Przymuszały, Opole 2019, s. 9-15 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

2018

  • O potrzebie badań nad frazeologią historyczną. W: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, pod red. M. Pastuch, M. Siuciak, przy współpracy K. Wąsińskiej i W. Wilczek, Katowice 2018, s. 299-311.
  • Motywacja gwarowych nazw zup (na przykładzie materiału śląskiego). W: Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych, red. Renata Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka-Janowicz, Kraków 2018, s. 353-366.
  • Tożsamość górnośląska wyrażona w regionalnej kuchni (na przykładzie słownika zup), „Studia Śląskie” 2018, t. 83, s. 225-255 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • Na szlaku „królowej śląskich zup”, „Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula. Turystyka IV” 2018, z. 60 (3), s. 115-129 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • Na beztydzień i od święta – o tradycyjnych zupach w śląskim menu. W: Polska i świat przez kuchnię. Studia o dziedzictwie kulinarnym, red. naukowa A. Kamler, D. Pietrzkiewicz, K. Seroka, Warszawa 2018, s. 187-196 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • O badaniach nad paremiografią i paremiologią śląską, „Literatura Ludowa” 2018, nr 6, s. 16-28 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • Wodzionka w gwarze i kulturze śląskiej (dawniej i dziś), „Twórczość Ludowa” 2018, nr 1-2, s. 11-16 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • O niedomówieniach i nadinterpretacjach, czyli dziedzictwo kulinarne Śląska w kontekście Listy Produktów Tradycyjnych, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 2018, t. 18, s. 125-144 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

2017

  • Leksyka i frazeologia śląska. Stan, potrzeby, perspektywy badań. W: Kulturowo-językowy obraz Śląska, pod red. L. Przymuszały, D. Świtały-Trybek, Opole 2017, s. 193-206.
  • Kulinaria we frazeologii śląskiej, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” t. LXIV, pod red. I. Jaros, Łódź 2017, s. 247-264.
  • Językowo-kulturowy obraz kulinariów w paremiach śląskich, „Paremie narodów słowiańskich”, red. U. Kolberowa, S. Mizerova, t. VIII, Ostrawa 2017, s. 17-28 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • Od zupy głodowej do regionalnego symbolu, „Ethnologia Europae Centralis” 2017, t. 14, s. 91-105 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • O powstającym leksykonie dziedzictwa kulinarnego Śląska, „Studia Śląskie” 2017, t. 81, s. 217-231 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).

2016

  • Dziedzictwo kulinarne w przysłowiach śląskich, „Studia Śląskie” 2016, t. 78, s. 173-190 (współautorstwo D. Świtała-Trybek).
  • O problemach leksykograficznego opisu frazeologii w słownikach gwarowych (na przykładzie „Słownika gwar śląskich”). W: Słowiańska frazeologia gwarowa, pod red. M. Raka, K. Sikory, Kraków 2016, s. 75-86.
  • Miejsce frazeologii w słownikach gwarowych, „Prace Filologiczne” 2016, t. 68, s. 345-356.
  • O osobliwościach słowa „kuriozum”. W: Świat kuriozów. Od zadziwienia do fascynacji, pod red. K. Łeńskiej-Bąk, Opole 2016, s. 17-25.

2015

  • Śląski etos pracy a jego obraz w języku. W: Wartości w języku i kulturze, t. 8, pod red. J. Adamowskiego, M. Wójcickiej, Lublin 2015, s. 245-260.

2014

  • Chodzenie jako element ludowej codzienności (na materiale frazeologii śląskiej). W: Polonistyka wobec wyzwań współczesności, red. nauk. S. Gajda, Irena Jokiel, Opole 2014, t. II, s. 355-365.
  • O postulatach gwarowego słownika frazeologicznego w układzie semantycznym, „Prace Filologiczne” 2014, t. LXV, s. 327-337.
  • Fiszka terenowa jako źródło do badań dialektologicznych. W: Źródło historyczne jako tekst kultury, pod red. B. Płonki-Syroki i M. Dąsala, Warszawa 2014, s. 127-144.

2013

  • Śląska leksyka i frazeologia dotycząca picia alkoholu (na tle porównawczym), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” t. 59, pod red. S. Gali, Łódź 2013, s. 237-250.
  • Śląska leksyka i frazeologia o tematyce bachicznej. Cz. II. „Rozprawy Komisji Językowej WTN” t. XL, pod red. J. Miodka, W. Wysoczańskiego, Wrocław 2013, s. 91-107.

2012

  • O marasie i roztomajtych marasiarzach w gwarach śląskich. Studium językoznawcze. W: Brud. Idee – dylematy – sprawy, pod red. M. Sztandary, Opole 2012, s. 269-286.
  • O koncepcji „Słownika frazeologizmów i typowych połączeń wyrazowych w gwarach śląskich”, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2012, z. LXVIII, s. 179-192.
  • Śląska leksyka i frazeologia o tematyce bachicznej. Cz. I. „Rozprawy Komisji Językowej WTN” t. XXXIX, pod red. J. Miodka, W. Wysoczańskiego, Wrocław 2012, s. 37-50.
  • Pragmatyczne determinanty XVII-wiecznej postylli popularnej. W: Język a Kultura, t. 23: Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, pod red. A. Burzyńskiej-Kamienieckiej, Wrocław 2012, s. 53-65.

2011

  • „Łate na łate bić, a gorzołke pić!” Śląska leksyka i frazeologia bachiczna. W: O rozkoszach wszelakich… Od przyjemności do ekstazy w kontekstach kultury, pod red. K. Łeńskiej-Bąk, M. Sztandary, Opole 2011, s. 155-176.
  • Stan badań nad polską frazeologią gwarową, „Studia Slavica” 2011, t. XV, s. 219-226.
  • Śląska frazeologia gwarowa – rekonesans badawczy. W: Kalejdoskop tematów śląskich. Zbiór studiów filologicznych, pod red. K. Kossakowskiej-Jarosz, Opole 2011, s. 227-235.
  • Ginące i żywe tradycje ludowe w świetle frazeologii gwarowej. W: Tradycja w kontekstach kulturowych, t. 4, pod red. J. Adamowskiego, M. Wójcickiej, Lublin 2011, s. 133-145.

2009

  • Modlitwa w strukturze kazania (na przykładzie XVII-wiecznych postyll), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2009, z. LXC, s. 225-235.
  • „Być mieszkiem szaśniony” – o przypadłościach umysłu po śląsku. W: Wokół choroby, medycyny i praktyk leczniczych. Teorie – konteksty – interpretacje, pod red. K. Łeńskiej-Bąk, M. Sztandary, Opole 2009, s. 251-260.

 

2008

  • „Racz Pan Bóg żegnać”, czyli o formułach powitań i pożegnać w gwarze śląskiej. W: Sztuka życia, zasady dobrego zachowania, etykieta. O zmienności obyczaju w kulturze, pod red. K. Łeńskiej-Bąk, M. Sztandary, Opole 2008, s. 223-229.
  • Sposoby zwracania się do adresata w gwarach śląskich, „Studia Śląskie” 2008, t. LXVII, s. 231-237.

2007

  • Narodziny i śmierć we frazeologii gwarowej (na przykładzie materiału śląskiego). W: Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków, pod red. W. Chlebdy, Opole 2007, s. 105-110.
  • Synonimia związków frazeologicznych (na przykładzie materiału gwarowego). W: Studia nad słownictwem dawnym i współczesnym języków słowiańskich, pod red. J. Kamper- Warejko, I. Kaproń-Charzyńskiej, J. Kulwickiej-Kamińskiej, Toruń 2007, s. 269-274.

2006

  • Budowa i funkcje wstępu w XVII-wiecznych kazaniach dla ludu. W: Staropolszczyzna piękna i interesująca. Tom 2. Zbiór studiów, pod red. E. Koniusz i S. Cygana, Kielce 2006, s. 209-218.

2005

  • Funkcje metatekstu w XVII-wiecznej postylli ludowej (na przykładzie kazań S. Dambrowskiego i A. Gdacjusza). W: Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji Gniezno 3-5 czerwca 2004, pod red. S Mikołajczaka i ks. T. Węcławskiego, Poznań 2005, s. 255-263.

2000

  • Językowe wyznaczniki XVII-wiecznej postylli popularnej (na przykładzie postyll A. Gdacjusza i S. Dambrowskiego). W: Gatunki mowy i ich ewolucja, pod red. D. Ostaszewskiej, t. 1, Katowice 2000, s. 265-275.
  • Właściwości składniowe kazań Dambrowskiego na tle XVI- i XVII-wiecznych tendencji stylistycznych, „Studia Slavica” 2000, t. 4, s. 153-167.

1999

  • Składnia „Postylli” Samuela Dambrowskiego – uwagi wstępne. W: O kształcie języka. Studia i rozprawy, pod red. B. Wyderki, Opole 1999, s. 173-183.

1998

  • Nazwy ulic Ostrowa Wlkp., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Językoznawstwo 17, Opole 1998, s. 127-139.

 

Recenzje

  • [Małgorzata Iżykowska, Aleksandra Starczewska-Wojnar, „Ty bestya! Ty kamelo!”. Agresja językowa w polszczyźnie śląskiej (1845-1938). Wypisy źródłowe z akt sądów rozjemczych powiatu strzeleckiego przechowywanych w Archiwum Państwowym w Opolu, Archiwum Państwowe w Opolu, Opole 2015, ss. 360]. Rec.: „Kwartalnik Opolski” 2016, nr 4, s. 111-115.
  • [Maria Maczel, O języku i stylu komediooper Jana Niepomucena Kamińskiego]. Rec.: „Kwartalnik Opolski” 1996, nr 3-4, s. 137-139.
  • [Przewodnik po stylistyce polskiej, red. naukowy S. Gajda]. Rec.: „Poradnik Językowy” 1996, z. 9, s.71-74.